Dhirr Ibni Hubejsh, tregon:
Shkova tek Safuan Ibni Assal (r.a.), për ta pyetur se si duhet bërë mes’hi mbi meste . Ai më tha:
“Dhirr! Pse ke ardhur?”
“Për të marrë dije.” –i thash unë. Më pas tha:
“Melekët i duan ata që mësojnë dije dhe i shtrijnë krahët e tyre mbi ta.” Ndërsa unë thash:
“Do të doja të dija se si merret mes’hi mbi meste pas nevojës së madhe dhe të vogël. Për shkak se edhe ti je prej sahabëve të Profetit (a.s.), unë erdha tek ti për të pyetur, a ke dëgjuar që ai të ketë thënë diçka në lidhje me këtë temë.” Safuani (r.a.), tha:
“Po, kam dëgjuar. I Dërguari i Allahut (a.s.), urdhëronte që gjatë udhëtimit të mos i hiqnim mestet nga këmba për tre ditë e tre net. Madje të bënim mes’h mbi meste edhe pas nevojës së madhe dhe të vogël. Mirëpo, ai na urdhëronte t’i hiqnim ato në rast se ishim xhunub.” Pastaj e pyeta përsëri:
“Po në lidhje me dashurinë, ke dëgjuar të thotë ndonjë gjë?”
“Po, kam dëgjuar! Njëherë kishim dalë për udhë bashkë me Profetin (a.s.), kur një beduin me zërin e tij të vrazhdë bërtiti:
«Muhamed!» Ndërsa Profeti ynë (a.s.), me një zë të pothuajse të njëjtë me të tijin, i tha:
«Eja!» Unë u ktheva nga beduini dhe i thashë:
“Turp të kesh! Ule zërin, sepse këtu je përpara të Dërguarit të Allahut! Allahu e ka ndaluar të bërtasësh me zë të lartë.”. Beduini tha:
«Për Zotin nuk e ul zërin!» Më pas u drejtua nga i Dërguari i Allahut (a.s.) dhe e pyeti:
«Çfarë mendon për një njeri që e do dikë, por nuk ka aq të mira sa mund të qëndrojë bashkë me të?» I Dërguari i Allahut (a.s.), tha:
«Ditën e Kiametit, njeriu do të jetë me ata që i do!»
Në vazhdim të fjalës së tij, Safuan Ibni Assal (r.a.), tha:
“Profeti (a.s.), foli gjatë lidhur me këtë temë. Madje, foli edhe për një derë që ndodhet në anën e perëndimit. «Dera është e gjerë sa dyzetë apo shtatëdhjetë vite ecje në këmbë (ose sipas asaj që mban mend transmetuesi, dyzetë apo shtatëdhjetë vite ecje me shpejtësinë e kalorësit).» (Njëri prej transmetuesve, Sufjan Ibni Ujejne (r.a.), ka thënë se kjo derë gjendet në anën e Damaskut). «Kur Allahu krijoi qiejt dhe tokën, këtë derë e ka krijuar të hapur për teubet. Ajo derë nuk do të mbyllet derisa Dielli të lindë nga perëndimi.»”
(Tirmidhi, Dauat 98. Shih. Tirmidhi, Taharet 71; Nesai, Taharet 97, 113; Ibni Maxhe, Fiten 32.)
Dhirr Ibni Hubejsh (r.a.).
Dhirr, i cili e ka transmetuar këtë Hadith nga sahabi Safuan Ibni Assal (r.a.), ishte një beduin që jetonte në shkretëtirë. Megjithëse ai ka jetuar edhe në periudhën e injorancës, edhe në periudhën Islame, ai nuk arriti ta shihte të Dërguarin e Allahut (a.s.). Mirëpo, ai ka arritur të shohë sahabët e mëdhenj, si Omerin, Aliun, Osmanin, Ubej Ibni Ka’bin (r.anhum) dhe ka transmetuar hadithe prej tyre.
Kur Dhirr shkoi në Medinë për t’u takuar me sahabët, u takua edhe me Safuan Ibni Assal (r.a.), që është transmetuesi i Hadithit të mësipërm dhe e pyeti nëse ishte takuar apo jo me Profetin (a.s.). Ndërsa Safuani (r.a.), i tha se kishte marrë pjesë në dymbëdhjetë beteja bashkë me Profetin (a.s.).
Pasi pranon Islamin, Dhirr Ibni Hubejshi (r.a.), i futet rrugës së dijes dhe bëhet i njohur në fushën e Hadithit dhe Kiraatit. Ai ishte një muhadith i besueshëm. Hadithet e transmetuara prej tij, zënë vend në “Kutub-i Sitte”.
Lidhur me jetët e Dhirrit dhe të Safuan Ibni Assalit (r.anhuma), i cili ka transmetuar njëzet hadithe prej të Dërguarit të Allahut (a.s.), nuk ka shumë detaje. Dhirri ka vdekur në vitin 82 (701) në moshën 120 vjeçare.
Allahu qoftë i kënaqur me të!
Shpjegime
Në kohën kur Dhirr Ibni Hubejshi braktisi jetën e shkretëtirës dhe shkoi në Medinë për t’u takuar me sahabët, e kuptoi se vitet e jetës së tij kishin shkuar kot. Prandaj, ai u përpoq të rikuperojë mangësitë në fe duke mësuar dije prej sahabëve me të cilët takohej. Kur shkoi pranë Safuan Ibni Assalit (r.a.), ai e pyeti përse kishte ardhur. Dhirri i tha se kishte ardhur për të marrë dije. Në fakt, me fjalën “dije”, Dhirri kishte për qëllim të mësonte në lidhje me mes’hin sipër mesteve.
Në fillim, Safuani (r.a.), deshi ta përgëzonte Dhirrin për këtë sjellje të bukur dhe e lajmëroi atë për një Hadith në lidhje me mësimin e diturisë. Sipas transmetimit, njëherë, kur ai kishte shkuar tek i Dërguari i Allahut (a.s.), i kishte thënë:
“Erdha të mësoj dituri prej teje, o i Dërguar i Allahut!” Ndërsa Profeti (a.s.), pasi e kishte përgëzuar duke i thënë:
“Përshëndetje o udhëtar i dijes!”, tha: “Melekët i duan ata që mësojnë dije, prandaj i shtrijnë krahët e tyre mbi ta.” Kështu, edhe ai donte ta përgëzonte Dhirr Ibni Hubejshin (r.a.), në të njëjtën mënyrë.
Kjo ka qenë tradita e të parëve tanë. Ata i donin nxënësit e dijes dhe dëshironin gjithmonë t’i përgëzonin. Dimë se edhe Ebu Derda (r.a.), vepronte në të njëjtën mënyrë. Një ditë, kur ky sahab i madh po qëndronte në xhaminë e Damaskut, një person erdhi dhe i tha:
“Kam ardhur deri këtu prej Medinës, për të dëgjuar nga goja jote një Hadith për të cilin më kanë thënë se e ke transmetuar prej të Dërguarit të Allahut.” Mirëpo, Ebu Derda (r.a.), për ta provuar atë, e pyeti disa herë me radhë:
“Mos ke ardhur për ndonjë punë, apo për të bërë tregti?” Kur u sigurua se ai kishte ardhur me të vërtetë vetëm për të mësuar , u gëzua dhe, për t’i treguar vlerën e udhëtarit të dijes, i tha atij një Hadith që e kishte dëgjuar prej të Dërguarit të Allahut (a.s.):
“Kush del për udhë me qëllim që të marrë dituri, Allahu i Madhëruar ia lehtëson atij rrugën e Xhenetit. Melekët i duan ata që mësojnë dituri, prandaj i shtrijnë krahët e tyre mbi ta. Të gjitha krijesat që ndodhen në qiej dhe në tokë, madje edhe peshqit në ujë, i përgjërohen Allahut që t’i falë dijetarët. Epërsia që ka një dijetar mbi një njeri që merret vetëm me adhurime, është si epërsia e (dritës së) hënës katërmbëdhjetëshe mbi yjet e tjerë. Dijetarët janë trashëgimtarët e profetëve. Kush përfiton prej trashëgimisë së kësaj diturie, ka fituar një mirësi të madhe.” (Ebu Daud, Ilm, 1; Tirmidhi, Ilm, 19. Shih. hadithet 1379-1395.)
Në sajë të këtij Hadithi fisnik, që vë në pah vlerën e udhëtarëve të dijes, e mësojmë më mirë se përse melekët i hapin krahët e tyre mbi nxënësit e dijes.
Dhirri, i cili ende nuk e kishte mësuar se si bëhet mes’hi mbi meste, pyeti dhe e mësoi këtë çështje nga Safuan Ibni Assal (r.a.). Kështu që, ai i cili nuk ndodhet në udhëtim, por aty ku ka shtëpinë dhe familjen e tij, pasi të ketë marrë abdes, mund të bëjë mes’h mbi meste saherë që të marrë abdes përgjatë 24 orëve. Kryerja e nevojës së madhe dhe të vogël, nuk e pengon marrjen e mes’hit mbi meste. Por, kur është e nevojshme marrja e gusulit , atëherë mestet duhet të hiqen patjetër. Ato mund të vishen përsëri pas marrjes së gusulit.
Allahu i Madhëruar i ka lehtësuar robërit e tij gjatë udhëtimeve, duke ua përgjysmuar namazet farz (me 4 rekate). Në të njëjtën mënyrë, edhe në çështjen e mes’hit mbi meste, ka bërë lehtësime për udhëtarët, duke e zgjatur kohën e tyre deri në tre ditë pasi të kenë marrë abdes e t’i kenë veshur mestet. Megjithatë, kur nevojitet marrja e gusulit, edhe udhëtarët duhet t’i heqin mestet.
Dhirr Ibni Hubejshi (r.a.), ishte kureshtar të dinte diçka edhe në lidhje me dashurinë. Për këtë arsye, ai e pyeti Safuanin (r.a.), nëse kishte dëgjuar edhe ndonjë Hadith të Profetit (a.s.), në lidhje me këtë temë. Ndërsa Safuan Ibni Assal (r.a.), nuk mjaftohet vetëm me transmetimin e Hadithit që kishte dëgjuar, por ai tregon edhe se si e kishte dëgjuar atë nga i Dërguari i Allahut (a.s.):
Një beduin që jetonte në shkretëtirë dhe nuk ia kishte fare haberin normave të edukatës dhe mirësjelljes, donte ta pyeste Profetin (a.s.), në lidhje me një çështje. Por, ngaqë nuk e dinte se si t’i drejtohet Profetit (a.s.), ai thirri duke bërtitur, “O Muhamed!”.
Mirëpo, Safuani (r.a.), i tërheq vërejtjen duke i thënë se, Kurani Fisnik e ka ndaluar këtë sjellje të vrazhdë ndaj Profetit (a.s.) dhe i kujton atij ajetin: “O ju që keni besuar! Mos e ngrini zërin tuaj mbi zërin e Profetit dhe mos i flisni atij me zë të lartë, siç bëni me njëri-tjetrin!..” [Huxhurat, 2.] Megjithatë, për shkak se nuk kishte kohë t’ia shpjegonte kaq gjatë, ai ia preu shkurt, duke e këshilluar të ulte zërin. Por beduini, për shkak të temperamentit të vrazhdë që e karakterizonte, për t’i treguar se askush nuk do ta ndalonte dot të pyeste në lidhje me çështjen që dëshironte të mësonte, u betua duke thënë: “Për Zotin nuk e ul zërin!”.
Kurse i Dërguari i Allahut (a.s.), i cili ishte jashtëzakonisht i mëshirshëm ndaj popullit të vet, e kupton se beduini nuk kishte dijeni për ajetin që përmendëm më sipër dhe, ngaqë nuk dëshironte që beduini të hynte në gjynah, edhe ai e përafroi zërin e tij me atë të beduinit dhe i tha, “Eja!”. Beduini, duke kujtuar pamjaftueshmërinë e tij në çështjen e adhurimeve, mendon se nuk do të jetë bashkë me Profetin (a.s.) dhe sahabët e tij në botën tjetër. Prandaj ai e pyet Profetin (a.s.):
“Çfarë mendon për një njeri që e do dikë, por nuk ka aq të mira sa mund të qëndrojë bashkë me të?”
Mirëpo, përgjigja e të Dërguarit të Allahut (a.s.), ishte aq e ngrohtë, sa do të kënaqte zemrat e besimtarëve dhe do t’u lulëzonte shpresat:
“Ditën e Kiametit, njeriu do të jetë me ata që i do!”- tha ai.
Në hadithet 369 – 371, do të shohim se ky Hadith, që është transmetuar veç e veç nga tre sahabë të mëdhenj, tregon se në çfarë pozitash të larta e ngre njeriun dashuria për Profetin (a.s.). Sipas transmetimit të Enes Ibni Malikut (r.a.), një beduin e pyeti të Dërguarin e Allahut (a.s.):
“Kur do të bëhet Kiameti?” Mirëpo, Profeti ynë (a.s.), e pyeti:
“A je përgatitur për Kiametin?”. Beduini tha:
“Kam përgatitur dashurinë për të Dërguarin e Allahut!” Pas kësaj, Profeti (a.s.), tha:
“Atëherë do të jesh me atë që do!”
Allahu qoftë i kënaqur me ata beduinë, sepse nëse ata nuk do t’i kishin bërë këto pyetje, shumë zemra të djegura nga dashuria nuk do të freskoheshin në këtë mënyrë dhe nuk do të ngjalleshin me dritën e shpresës.
Kur e dëgjuan këtë fjalë të Profetit (a.s.), edhe sahabët u gëzuan jashtë mase. Madje, siç tregon Enesi (r.a.), ata nuk ishin gëzuar kaq shumë që kur ishin nderuar me Islam. Ndërsa vetë Enesi (r.a.), e ka shprehur kështu gëzimin e tij:
“Unë dua Allahun, të Dërguarin e Tij, Ebu Bekrin dhe Omerin. Edhe nëse nuk i bëj dot adhurimet dhe veprat e bukura që bëjnë ata, shpresoj të jem bashkë me ta.”
Kjo do të thotë se, dashuria i ngjall zemrat e sëmura dhe ka një superfuqi që e çon njeriun në mënyrë të sigurt drejt synimeve të vështira për t’u arritur.
Lum ata që e duan Allahun dhe të Dërguarin e Tij (a.s.), me gjithë zemër!..
Pranimi i teubes dhe koha e saj: Ky Hadith fisnik, është i mbushur me disa përgëzime. Por, arsyeja që ai zë vend në këtë temë, është lajmi i gëzueshëm që përcillet në fund të tij. I Dërguari i Allahut (a.s.), me anë të një Hadithi, të ndryshëm nga ata që kemi shqyrtuar deri tani, na tregon se Allahu i pranon teubet në çdo kohë. Nisur nga kjo:
Kur Allahu i Madhëruar krijoi qiejt dhe tokën, krijoi një derë të gjerë, për të cilën Profeti ynë (a.s.), thotë se gjendet në “perëndim”. Gjerësia e kësaj dere ndërmjet dy kanatave të saj, sipas shprehjes me mëdyshje të transmetuesit, është sa një udhëtim dyzetë apo shtatëdhjetë vjeçar i një këmbësori apo i një kalorësi. Kjo është dera e teubes. Për rrjedhojë, teubeja që do të bëjnë gjynahqarët, do të arrijë lehtësisht tek Allahu, pa u penguar në asnjë vend. Prandaj, askush nuk duhet të shqetësohet, vallë a ka arritur tek Allahu teubeja që i ka shprehur.
Pendimi nuk ka as kohë dhe as kufi të caktuar, deri Ditën e Kiametit. Ky është edhe kuptimi i shprehjes në Hadith: “Dera e teubes nuk do të mbyllet derisa të lindë Dielli nga perëndimi”. Ky është me të vërtetë një lajm i mirë, sepse Allahu i Madhëruar tregon pafundësinë e dashurisë dhe mëshirës që ka Ai për robërit e Tij.
Fakti që afati i teubes është kaq i gjatë, nuk duhet të na shtyjë asnjëherë drejt dembelizmit. Pra, nuk duhet të mashtrohemi nga koha e tepërt që kemi para nesh për të bërë teube. Në këtë mënyrë na mashtron egoja jonë, që është shumë e dhënë pas gjynaheve. Mirëpo, ne nuk e dimë se kur do të trokasë vdekja në derën tonë. Prandaj, duke mos e harruar kurrë këtë realitet, ne duhet t’i drejtohemi teubes në mundësinë e parë që kemi.
Mësimet që nxjerrim prej Hadithit:
- Allahu i Madhëruar e ka hapur plotësisht derën e teubes, gjë e cila tregon qartësisht mëshirën e pafundme që ka Ai ndaj robërve të Vet dhe dëshirën e Tij për shpëtimin e tyre të përjetshëm.
- Marrja dhe dhënia e diturisë, është një angazhim i çmuar që e kënaq Allahun e Madhëruar. Për këtë arsye, sahabët e nderuar dhe tabiinët i kanë dhënë rëndësi shumë të madhe kësaj çështjeje.
- Njeriu duhet të përpiqet t’i mësojë ato që nuk i di dhe të gjejë njeriun e duhur prej të cilit do të marrë dituri.
- Lehtësia e marrjes së mes’hit mbi meste, tregon se Islami është fe e tolerancës dhe lehtësisë.
- Ndaj mësuesve duhet treguar respekt dhe nuk duhet ngritur zëri para tyre.
- Nuk duhet të nxehemi ndaj atyre që gabojnë për shkak të paditurisë, por duhet t’u mësojmë me durim se çfarë duhet të bëjnë.
- Duhet të jemi të mirëkuptueshëm ndaj njerëzve dhe të sillemi sipas nivelit të tyre. Për të arritur këtë, duhet të marrim shembull Profetin tonë (a.s.).
- Duhet të përpiqemi të qëndrojmë me njerëzit e mirë dhe të marrim pjesë në bisedat me ta. Po ashtu, duhet të qëndrojmë larg prej njerëzve që njihen si të këqij. Lidhur me këtë, nuk duhet të harrojmë fjalën e urtë, “sheh rrushi rrushin e piqet”.
- Dashuria kërkon t’i ngjash të dashurit dhe ta marrësh shembull atë në të gjitha sjelljet.
- Ata që këshillojnë njerëzit, duhet t’u japin atyre shpresa me premtime dhe lajme të mira, duke u treguar lehtësitë.
