Bujaria e pëlqyer në lartësinë e Zotit është dhënia nga pjesa më e mirë e gjësë. Dhënia e bën njeriun të meritojë pëlqimin hyjnor në atë masë sa t’i kushtojë kujdes këtij kriteri.
Në Shekullin e Lumtur, shokët e Sofatit, të cilët ia kishin kushtuar jetën vetëm rrugës së Islamit, meqë nuk mendonin tjetër veç adhurimit të Allahut, nuk gjenin mundësi për të siguruar jetesën. Prandaj, për të ngrënë u sillnin muslimanët e tjerë kryesisht hurma. Një radhë, disa vetë kishin sjellë hurma të prishura, por shokët e Sofatit ishin detyruar t’i hanin prej urie. Pas kësaj ngjarjeje erdhi qortimi hyjnor për ata që jepnnin mall të prishur:
“O ju që besoni! Mos jepni nga malli i keq që s’do ta pranonit për vete veçse me sy mbyllur! Dhe dijeni se Allahu s’ka nevojë për gjë dhe është i denjë për lavdërim!” (el-Bakara, 267)
Në një ajet tjetër, Zoti na e bën të ditur se, për t’u bërë të afërt me Të, duhet të japim nga gjërat që duam më shumë:
“Kurrë nuk mund të arrini mirësinë e vërtetë pa dhënë nga gjërat që doni më shumë! Çfarëdo që të jepni, Allahu e di me të drejtë!” (Al-i Imran, 92)
Shprehja “mirësi e vërtetë” që përdoret në ajet dhe që në terminologjinë përkatëse është “birr”, është kommentuar si pika kulminante e mirëbërësisë dhe dobisë, si mëshira, pëlqimi dhe xhenneti i Allahut. Në një ajet tjetër, Zoti e shpjegon “mirësinë e vërtetë” kështu:
“Birr (mirësi e vërtetë) nuk është ta ktheni fyttyrën nga lindja apo perëndimi. Mirësi e vërtetë është puna e atij njeriu që u beson Allahut, ditës së ringjalljes, engjëjve, librave, profetëve dhe që, nga pasuria që do, shpenzon për të afërmit, jetimët, të varfërit, për të mbeturit në udhë, për nevojtarët dhe për lirimin e robërve dhe skllevërve, që fal namaz dhe jep zeqat. Kur bën një marrëveshje, i çon në vend fjalët. Tregohet i durueshëm në kohë shqetësimi, sëmmundjeje dhe lufte. Ja, këta janë njerëz besnikë e të sinqertë. Dhe këta janë të bindurit!” (el-Bakara, 177)
Siç shihet, ky ajet që e përkufizon mirësinë e vërttetë, përmban shumë veti të larta që duhet të ndodhen te njeriu!
Sot, në shoqërinë tonë, kur ndjenjat vëllazërore janë dobësuar, kur qetësia dhe kënaqësia shoqërore kanë humbur, kur urrejtja dhe armiqësia janë shtuar, ndjehet nevoja e një bashkëpunimi serioz në mirëbërë si. Ky bashkëpunim në mirëbërësi është shumë i rëndëssishëm edhe për ne, edhe për fëmijët tanë. Të vegjëlit tanë duhet të rriten me vetëdijen se pronari i vërtetë i pasurisë është Allahu i Lartë. Ashtu siç kemi përgjegjëssi për t’i mësuar fëmijët qysh në moshë të vogël të falin namaz, ashtu dhe jemi të detyruar, në të njëjtën kohë, t’u japim emocionin e dhënies (dhurimit, mirëbërësisë) dhe t’i mësojmë me adhurimin se si duhet gëzuar një i vuajtur! Po qe se nuk i mësojmë ata me këtë gjë qysh të vegjël, u bëjmë një dëm të parregullueshëm!
Çdokush që kërkon të bëhet një besimtar i formuar, është i detyruar që, edhe me mundësi të kufizuara, me sa t’i vijë për dore, t’u bëhet mbështetje nevojtarëvve, të vuajturve dhe viktimave, t’u japë zemrën atyre dhe të lutet për ta. Edhe ndarja me të e hallit të një të vuajturi, domethënë pjesëmarrja në hallin e tij është dhurim, sakrificë, vetëmohim, mirëbërësi. Nga përgjërrimi i profetit Musa mund ta kuptojmë se rigjallërimi i zemrave të thyera është pretekst për afrimin te Zoti. Siç rrëfehet, një ditë, profeti Musa (a.s.) i qe përgjëruar kështu Zotit:
“O Zot! Ku të të kërkoj Ty?”
Dhe Allahu i Lartë i qe përgjigjur:
“Kërkomë pranë zemërthyerve!” (Ebu Nuajm, Hilje, II, 364)
Shërbimi më i madh sot është dhurimi për ngritjjen e institucioneve që do të përgatisnin udhërrëfyes. Siç thotë një mendimtar, “dallimi më i rëndësishëm mes kombeve sundues dhe kombeve të sunduar është një grusht njerëzish të përgatitur mirë”.
Ja, pra, e gjithë etja e njerëzimit është një grusht njerëzish të formuar!
Nëse sot bota islame është e mundur në planin ekonomik, shkaku i kësaj është se muslimanët i janë nënshtruar një dhune dhe padrejtësie të cilën nuk janë në gjendje ta përballin, kundërshtojnë dhe eliminojnë. Nuk duhet hequr nga mendja se, për ta ndërruar këtë fat të keq, ka nevojë për zell dhe përpjekje më të mëddha fetare dhe ndërgjegjësore se të atyre kohëve kur muslimanët ishin të fuqishëm. Duke bërë për parim deklaratën hyjnore se “bashkë me çdo vështirësi ka pattjetër një lehtësi”, duhet shkundur dhe duhen bërë përppjekje të vendosura për të gjetur një zgjidhje shpëtimi. Kjo është një përgjegjësi me aq rëndësi, saqë të vihet në diskutim legjitimiteti i preokupimeve që janë legjitime në çdo kohë, madje! Për shembull, po qe se një nënë që po i jep gji fëmijës, nuk lëviz nga vendi kur sheh se në shtëpi ka rënë zjarr, por vazhdon t’i japë gji fëmijës, gjë që është normalisht një veprim legjitim dhe i pëlqyer, bëhet përgjegjëse dhe fajtore! Në Islam, kjo është një çështje e rëndësishme që emërtohet “interesi imediat” (masllahat). Prandaj sot duhet analizuar dhe përcakttuar qartë interesi imediat dhe i duhet kushtuar atij në atë masë që duhet dhe me të gjitha mundësitë! Po të bëhet kjo, e gjithë bota islame mund të gjejë mundësi për të shpëtuar nga kriza e rëndë ku ndodhet!
Kështu, siç e kemi prekur qysh në krye të këtij librri, vakfet si shenjë dalluese e qytetërimit islam, janë shembujt praktikë më të mrekullueshëm të vlerësimit më të përkryer të nevojave dhe domosdoshmërive të kohës kur janë ngritur!
Për njeriun, mundësia për ta shkëputur zemrën prej Allahut për vete, ekziston më shumë lidhur me passurinë dhe fëmijët. Prandaj, Allahu i Lartë urdhëron:
“Pa dyshim, pasuria dhe fëmijët janë për ju një provë, kurse shpërblimi i madh është te Allahu!” (et-Tegabun, 15)
“O ju që keni besuar! Pasuria dhe fëmijët të mos ju pengojnë për ta kujtuar Allahun!” (el-Munafikun, 9)
Vakfet janë, në masë të madhe, mjedisi ku bëhen dhënia, dhurimi dhe mirëbërësia, përgjithësisht, me konceptualitetin e sotëm, asistenca sociale. Vakfet janë mjete të sigurta dhe pothuaj si ura që shërbejnë që të pasurit “të komunikojnë” me nevojtarët, që t’i çojnë ndihmat e tyre gjer te nevojtarët. Të pasurit që ngrenë vetë vakfe ose u bëjnë dhurata vakfeve, arrijnë edhe një mundësi tjetër të madhe, të paarritshme me mënyrra të tjera, që, nëpërmjet vakfeve, të vazhdojnë të ndihmmojnë edhe pasi të kenë vdekur vetë!
