Të punosh dhe përpiqesh, të fitosh dhe të zotërosh mall e pasuri në rrugë legjitime, sigurisht që është diçkka që Islami e sheh si të mirë dhe e nxit. Në këtë mes, duhet që, pa i idhujtarizuar këto dhe pa i futur në zemmër, të japësh në rrugë të Allahut. Në të kundërt, pasurria bëhet në këtë botë hamallëk, kurse në botën tjetër, shkak për një ndëshkim të dhimbshëm. Synimi drejt pasurimit është kuptimi dhe përvetëssimi i sekretit të hadithit profetik që thotë: “Më i miri i njerëzve është ai që është më i dobishmi për ta!” (Sujjuti, el-Xhamiu’s-Sagir, II, 8) Vendi i parasë nuk është zemra, por kuleta! Sa bukur e tregon indiferentizmin e njeriut kjo strofë e një poeti të zemrës:
Kjo botë e ulët – një shtëpi pritjeje;
Edhe pallat i bukur, edhe gërmadhë!
Kam një sevda të pashpresë, të paduruar,
Banesën ngrita në këtë shtëpi pritjeje!..
Duhet ditur se lutjet e të varfërve e të të vetmuarvve janë burim mirësie e qetësie për njerëzit e pasur e të fuqishëm si dhe një ndihmë moralo-shpirtërore për ta. Gjithashtu, duhet të dihet se varfëria dhe nevojtaria nuk janë ulje e poshtërim; ndoshta janë një shfaqje urttësie e favori me aspektin e jetës tjetër të ndriçuar.
Të pasurit falenderues e bujarë janë bashkë me të varfërit e duruar dhe dinjitozë në nderin njerëzor dhe pëlqimin hyjnor. Ndërkaq, Islami i ka dënuar të pasurrit mendjemëdhenj dhe koprracë, nga njëra anë, dhe të varfërit e rremë, nga ana tjetër. Kështu, Profeti (s.a.s.) lutej:
“O Zot! Tek Ti mbështetem nga intriga e varfërisë dhe pasurisë!” (Muslim, Dhikr, 49)
Atëherë, pasanik i vërtetë është ai tek i cili kanë fituar ngopja, si dhe dorëzimi e nënshtrimi ndaj Zotit.
Prandaj, çdo njeri që kërkon të meritojë moralin dhe favorin hyjnor, është i detyruar që, nga të mirat e kësaj bote që ka përfituar, të ndajë një pjesë për nevojttarët dhe të vuajturit në mënyrë që edhe ata të përfitojnnë. Synimi është të bëhesh një besimtar, nga gjuha dhe dora e të cilit njerëzit të kenë përfitime, për rrjedhojë, të fitosh pëlqimin e Allahut!
Zeqati është shprehja e falenderimit për mallin dhe pasurinë që zotëron. Ndërkaq, si domosdoshmëri e premtimit përkatës hyjnor, falenderimi e shton passurinë.
Allahu i Lartë premton:
“… Betohem në Individualitetin Tim të lartë se, po të falenderoni, të mirat e Mia për ju jua shtoj vazhdimisht…” (Ibrahim, 7)
Profeti ynë (s.a.s.) e pëlqente shumë të dhënët dhe këtë ua këshillonte edhe atyre që kishte përreth. Kësshtu, në një hadith profetik thuhet:
“Jep që edhe ty të të japin!” (Buhari, Tevhid, 35)
Nuk ka dyshim se, në lidhje me çështjen e dhënies dhe dhurimit, ata që, në vend që ta njohin gabimin, e harrojnë paracaktimin hyjnor për shkak se u është nxirrë zemra dhe, duke menduar se “vetë u përpoqën dhe vetë fituan”, i shohin me përbuzje të varfërit, kanë për t’u shkatërruar si dhe Karuni fatkeq!
Karuni që ishte në fillim njeri i varfër e i mirë, pasi Hz. Musai ia mësoi alkiminë, u bë shumë i pasur, por i humbi të gjitha vetitë e mira sepse nuk e mbrojti dot zemrën prej prirjeve dhe pasioneve të kësaj bote. Për shkak të pasurisë së jashtëzakonshme që vuri, u bë krenar dhe mendjemadh. Siç shprehet Kur’ani, u bë tekanjoz dhe i tërbuar. Më në fund, për të u dha ky vendim hyjnor: “Karuni qe nga fisi i Musait, por tregoi mendjemmadhësi ndaj tyre. Ne i dhamë thesare të tilla, çelëssat e të cilëve mund t’i bartte me vështirësi edhe një grup njerëzish të fuqishëm. Fisi i vet i tha: “Mos u bëj tekanjoz se Allahu nuk i do ata që përkëdhelen, që bëhen tekanjozë e të tërbuar!” (el–Kasas, 76)
Mirëpo Karuni pati mbyllur veshët edhe ndaj këttyre fjalëve, edhe ndaj këshillave të Musait (a.s.). Kur Musai i pati thënë të jepte zeqat për pasurinë që kishte, Karuni, megjithëse i qe në një farë mënyre borxhli Mussait, i qe përgjigjur:
“A mos ia vure syrin pasurisë sime? Këtë para e kam fituar vetë!”
Ngjarja tregohet kështu në Kur’an:
“(Karunit iu tha kështu) Dhe me atë që të ka dhënnë Allahu, kërko botën tjetër, por mos e harro edhe pjesën e të mirave nga kjo botë. Dhe bëj mirë (ndaj njerëzve) ashtu siç të ka bërë Allahu të mira ty! Dhe mos shkakto të këqija mbi tokë! Pa dyshim, Allahu nuk i do prishësit e ngatërrestarët!”
“Kurse Karuni tha: “Ajo (pasuria) më është dhënnë vetëm në sajë të dijes sime!” A nuk e dinte ai se Allahu pati shkatërruar edhe njerëz më të fuqishëm se ai nga popujt e kaluar? Por as që është nevoja të pyeten mëkatarët për mëkatet e tyre (se Allahu i di të gjitha)!”
“Dhe doli Karuni tërë shkëlqim para fisit të vet dhe ata që kishin për synim jetën e kësaj bote, thanë: “Ah, sikur të kishim pasur edhe ne ashtu siç ka Karruni! Me të vërtetë, ai është fatbardhë!”
“Kurse ata që u ishte dhënë dituri, thanë: “Të mjerët ju! Për ata që besuan dhe bënë punë të mira, shpërblimi i Allahut është më i çmuar, por atë mund ta arrijnë vetëm ata që bëjnë durim!”
“Më në fund, Ne e groposëm në tokë edhe atë, edhe pallatin e tij dhe, ashtu siç nuk pati njeri ta mbronte atë, ashtu dhe ai nuk qe në gjendje ta mbronte veten!”
“E ata që gjer dje lakmonin të ishin në vendin e tij, filluan të thonin: “Shihni se si Allahu i jep atij që do dhe ia ndalon të mirat atij që do! Po të mos treggohej i mëshirshëm ndaj nesh, Allahu do të na fuste në fund të tokës edhe ne! Sa keq që mohuesit nuk u përmirësokan!” (el–Kasas, 77–82)
Ja, pra, ç’skenë tronditëse kjo situatë që tregon se si do të jetë fundi i sevdallinjve të mallit e pasurisë që priren nga kjo botë duke harruar jetën tjetër! I privuar përjetësisht nga pasuria dhe mirësitë hyjnore, Karuni është tani një lypsar i jetës tjetër! Sepse vatani i jetës tjettër, ahiretit, u përket njerëzve të përkushtuar që kanë bërë një jetë besimore të sinqertë duke kryer detyrat e tyre para Zotit. Në Kur’an urdhërohet:
“Ja, pra, vendi i ahiretit! Ne ua japim atë njerëzve që nuk kërkojnë të mburren, të mbahen më të madh e të shkaktojnë ngatërresa mbi tokë. Fundi më i mirë është i atyre që i përkushtohen Zotit!” (el–Kasas, 83)
Duke e parë me çudi gjendjen e atyre që, të pasionnuar pas gjësë së kësaj bote, shkojnë në jetën tjetër si të falimentuar, poeti Mevlana Xhelaleddin Rumi shprehhet kështu:
“Ç’po ndodh me njeriun që po bëhet skllav i floririt dhe pasurisë së kësaj bote? Ç’janë ato që nuk shpenzohen në rruggën e Zotit? Ç’shprehin ato? Nëse poshtërimi i njeriut si rob i pasurisë së kësaj bote duke u përdredhur dhe zvarritur si gjarpër para derës së saj, nuk është shkak mjerimi që e çon atë në qiej duarbosh, ç’është?..”
Edhe gjendja e Thalebes i cili, ashtu si Karuni, qe bërë skllav i mallit dhe pasurisë dhe qe mbytur në vorbbullat e mjerimit moralo–shpirtëror, është një ngjarje mësimdhënëse që të bën të mendohesh thellë.
Thalebe që ishte musliman medinas, kishte ambicjje të madhe për mall e pasuri. Ai donte të bëhej i pasur. Për këtë, i kërkoi Profetit të lutej për të.
Profeti (s.a.s.) i dha këtë përgjigje kërkesës së tij:
“Pasuria e pakët për të cilën do të mundesh të falenderrosh, është për ty më e dobishme se pasuria e shumtë për të cilën s’do të mundesh të falenderosh!..”
Pas këtyre fjalëve, Thalebe hoqi dorë njëherë për njëherë nga ambicia për t’u bërë i pasur, por pas një farë kohe, pasi ambicia iu ndez përsëri, shkoi te Profeti dhe i tha:
“O i Dërguari i Allahut! Lutu për mua që të bëhem i pasur!”
Këtë radhë Profeti i dha këtë përgjigje:
“A nuk jam unë një shembull i mjaftueshëm për ty? Bettohem në Allahun se, po të desha, këto male do të bëheshin ar e argjend e do të më derdheshin pas, por unë mbeta i ngopur e i kënaqur me kaq!”
Thalebe u tërhoq përsëri. Mirëpo furtuna e ambicjjes përbrenda nuk heshtej. Thalebe mendoi me vete se, po të bëhej i pasur, do t’i ndihmonte të varfërit dhe, kësshtu, do të merrte shpërblim më të madh nga Zoti. Me këto pandehma dhe i mundur nga egoizmi i vet, i shkoi për së treti herë Profetit dhe i tha kështu:
“Betohem në Atë që të ka dërguar ty si profet të vërtetë, se, po të më bëjë të pasur, do t’i mbroj të varfërrit e nevojtarët dhe secilit do t’i jap hakun që i takon!”
Më në fund, pas kësaj këmbënguljeje të pambarruar, Profeti (s.a.s.) u lut:
“O Zot, jepi Thalebes gjithë ç’kërkon!”
Pa kaluar shumë kohë, me pretekst të kësaj lutjeje, Allahu i dhuroi Thalebes një pasuri shumë të madhe. Tufat e tij të bagëtive mbushën malet. Mirëpo Thalebe që gjer atë kohë nuk ndahej nga faltorja, për çka dhe ishte mbiquajtur “zogu i faltores”, duke u marrë me mallin dhe pasurinë, dalngadalë u largua nga faltorjja dhe bashkësia (xhemaati). Erdhi dita që të shkonte në faltore vetëm ditën e xhuma, por edhe këtë e harroi pak kohë më pas.
Një ditë, i Dërguari i Allahut (s.a.s.) që pyeti dhe mësoi për të, tha:
“Sa keq për Thaleben!..”
Indiferentizmi, paqartësia dhe injoranca e Thalebbes nuk mbeti me kaq. Nëpunësve që shkonin për të mbledhur zeqat, nisi t’u thoshte:
“Kjo që bëni ju, s’është gjë tjetër veçse mbledhje haraçi!”
Veç kësaj, Thalebe, jo vetëm s’u jepte nëpunësve atë që u kishte premtuar më parë, por shkoi gjer atje sa të mos u jepte të varfërve as hakun minimal të përcakttuar në Kur’an. Ai u bë hipokrit dhe hezitant.
Ky qëndrim i hipokritëve dhe hezitantëve përsshkruhet kështu në Kur’an:
“Dhe prej tyre (hipokritëve dhe hezitantëve) pati të tillë që i patën dhënë fjalën Allahut se, po t’u jepte Allahu nga bujaria dhe mirësia e Tij, edhe ata do të jepnin sadaka dhe do të bëheshin ndër njerëzit punnëmirë!”
“Por kur Allahu iu dha (pasuri) nga mirësia e Tij, ata u bënë koprracë dhe e hëngrën fjalën që patën dhënë!” (et-Tevbe, 75-76)
Për shkak të mendjetrashësisë së vet, Thalebe nuk e dëgjoi paralajmërimin e Profetit dhe, për rrjedhojë, pati një fund të hidhur. I gënjyer nga pasuria e përkohsshme e kësaj bote, ai u bë i varfëri i botës së amshuar. Duke vdekur i penduar thellë, fjalët e Profetit pothuajsse i tingëllonin në vesh:
“Pasuria e pakët për të cilën do të mundesh të falenderrosh, është për ty më e dobishme se pasuria e shumtë për të cilën s’do të mundesh të falenderosh!..” (Shih Taberani, Xhamiu’’l–Bejan, XIV, 370-372)
Thalebe nuk ia pati vënë veshin këtij paralajmërimmi, prandaj dhe dha shpirt mes dhimbjeve dhe vuajtjevve të pafundme të vorbullave të pasurisë së vet të përkkohshme që e shkatërruan. Ai shkatërroi një lumturi të amshuar në shkëmbim të një pasurie të lëkundshme e të një çasti kënaqësie të shkurtër që i pati pandehur për lumturi!
Siç shihet, njeriu, për shkak të natyrës së krijimit të vet, priret kah kjo botë. Dhe malli e gjëja e kësaj bote i vijnë tërheqëse nefsit, egos. Ata që mashtrohen prej saj, nuk dinë të ngopur. Profeti (s.a.s.) e shpreh kështu këtë të vërtetë:
“Biri i njeriut, po të ketë mall sa dy lugina, kërkon të tretën. Barkun e tij e ngop vetëm dheu!..” (Buhari, Rikak, 10)
Me shtimin e pasurisë, shtohet edhe ambicia e njerriut, njeriu bëhet ambicioz. Te njeriu, sytë e të cilit nuk ngopen me pasuri, ndjenjat e mëshirës dhe dhembshurrisë pakësohen. Ai e ka të vështirë të japë. Nefsi, egoja, e nxit kështu atë: “Bëhu akoma më i pasur dhe atëherë do të kesh mundësi të ndihmosh më shumë!” Dhe kjo gjë vazhdon pa fund. Njeriu bëhet një i sëmurë shpirtëëror dhe i vuajtur trupor. Fati i tij bëhet i tillë:
“Ata që thonë “nesër do të jap”, u shkatërruan!..”
Ngjarja me Thaleben, jo vetëm flet për disfatën e rëndë që pason vetëmashtrimin pas mallit e gjësë së kësaj bote, por edhe përbën një shembull të mrekulluesshëm për ne që të kuptojmë fundin tragjik të përpjekjjeve për ta ndryshuar kaderin dhe të mosrespektimit të etikës së lutjes ndaj Zotit. Kështu, kur të jemi duke kërkuar diçka nga Allahu, në vend që të këmbëngulim për plotësimin e saj duke i besuar vetes se ajo gjë do të jetë me siguri e dobishme për ne, duhet të kërkojmë pranimin e saj nëse ajo është diçka e pranueshme dhe e mirë në lartësinë hyjnore. Përndryshe, mund t’i happim shqetësime të pashërueshme kokës për shkak të pamundësisë sonë për ta dalluar mjerimin e fshehur brenda favorit! Eshtë një e vërtetë fetare se lutja i larggon ngatërresat dhe shqetësimet. Lutja është një lejim, dhunti, madje urdhër i Zotit për ne. Prandaj, edhe po ta mbushim përmbajtjen e saj me arsyen dhe ndjenjat tona individuale, nuk duhet të këmbëngulim me inat se ajo është dobi dhe nuk duhet ta nënvleftësojmë fakttin t’i lutemi kështu Zotit:
“O Zot, plotësoma nëse është për të mirën time!”
Shihet se, për ta bërë pasurinë diçka të padëmsshme, jemi të detyruar ta përdorim atë në përputhje me urdhrat hyjnorë. Kjo është e domosdoshme për shpëtimin e individit dhe shoqërisë në këtë dhe në bottën tjetër!
